Vitamine B12

Vitamine D en vitamine B12 hebben samen 500 functies in het lichaam! Je kunt je voorstellen dat een tekort meteen verstrekkende gevolgen heeft. De meest gehoorde klacht van mensen met een B 12 tekort is vermoeidheid. Ben je moe en wil je weten of het aan een B 12 tekort kan liggen, dan zijn er verschillende testen mogelijk. Onder de producten lees je meer over de verschillende B 12 testen: namelijk: serum B 12 / actief B 12 (Holo TC) / MMA (methylmalonzuur) / homocysteine.

B 12 testen - uitleg

• De gangbare vitamine B12 test is de serum-B12 test: dit is de eerste test die meestal gedaan wordt.
• De Holo-TC (Actief-B12) test meet alleen het actieve deel en is daardoor een betere test om de B12-status te beoordelen dan de gangbare standaard B12-test.
• Indien de waarde van serum-B12 of Actief B12 niet meteen duidelijkheid biedt, kan je twee andere tests doen: MMA (methylmalonzuur) uit bloed / urine + homocysteine uit bloed.

Referentiewaarden b 12 serum test

Welke waarde houden we dan aan als een gezonde waarde voor serum B12? Ik zou streven naar een waarde hoger dan 450. De huisarts laboratoria hanteren vaak een ondergrens van 150. Het Europees Laboratorium voor Nutriënten, het ELN hanteert een referentiekader van 400-2000. Een voorraadje is natuurlijk ook niet weg! Het lichaam heeft een vitamine B12-voorraad van ongeveer 2-5 mg, waarvan het grootste deel in de lever opgeslagen is. Dagelijks verdwijnt 0,1-0,2% van de totale lichaamsreserve van B12 via urine en gal. Een deel van die B 12 kan weer worden heropgenomen!

Hoe een tekort ontstaat

Een tekort ontwikkelt zich dan ook meestal sluipend over de jaren: de voorraad raakt langzaam uitgeput en zo kan het maanden / jaren duren voor de symptomen en klachten zich ontwikkelen en voordat ze ernstig worden. Je hebt het vaak niet in de gaten door de vaagheid van een aantal symptomen, zoals vermoeidheid. Daar hebben heel veel mensen last van, maar het kan natuurlijk van alles zijn. Veel symptomen van vitamine B 12 tekort komen overeen met andere aandoeningen..
Stel je besluit in 2016 geen vlees meer te eten. Dan kan het heel goed zijn dat je pas in 2018 een slepende vermoeidheid ontwikkelt die je eerst nog voor een winterdipje aanziet of waar je je drukke baan de schuld van geeft. En dan is het ook nog zo dat een stressvol leven veel meer vitamine B en dus ook B 12 nodig heeft dan een relaxtere variant. En zo ontstaat als snel een vicieuze cirkelt.
Het doorbreken van zo’n cirkel, doe je niet met alleen een vitamine B 12 supplement. Je leven anders (gezonder, rustiger, meer balans …) inrichten en schoon schip maken met de grote stressbronnen in je leven zijn hierin heel belangrijk. Pas zo nodig ook je voeding aan. Ik bedoel niet dat je meteen vlees moet gaan eten. Door je destructieve eetgewoonten in kaart te brengen (bijvoorbeeld veel suiker) kun je ook al veel winst behalen. Je organen in opperbeste conditie brengen: met name de lever zal zijn opslag en herverdelingstaken beter kunnen verrichten als hij gezond is en niet overbelast of uitgeput. Medicijngebruik onder de loep nemen enzovoorts.
Een vitamine B12-tekort kan dus ontstaan als de voorraad onvoldoende aangevuld wordt: dus bij onvoldoende inname of absorptie en/of toegenomen verlies.
Omdat vitamine B12 op zoveel systemen in het lichaam van invloed is, uit een deficiëntie zich bij iedereen anders. Waar de één met name last heeft van vermoeidheid, tintelingen, geheugenverlies en spierkrampen, heeft een ander problemen met zich te concentreren, een ontstoken tong, menstruatieklachten of depressiviteit.

Risicogroepen voor B 12 tekort

• Veganisten
• Vegetariërs
• Raw footers
• Ongezonde eetgewoontes: eenzijdige voeding, ondervoeding en te weinig vezels in voeding
• Alcoholisme, eetproblematiek (anorexia / boulimia)
• Hoog suikergebruik geeft veel oxidatieve stress in het lichaam
• Mensen met een maagaandoening (maag operatie of verwijdering deel maag)
• Mensen met maagzweren / gastritis / helico bacter pylori
• Mensen met een aandoening aan de dunne darm, zoals ziekte van Crohn of andere inflammatoire darmziekten
• Bacteriële overgroei (SIBO of SBOG) of een parasitaire infectie
• Mensen die een deel van de dunne darm missen door bv kanker: resectie
• Mensen die vaak lachgas gebruiken (lachgas veroorzaakt een B12 gebrek door chemische reacties)
• Senioren
• Medicatie gebruik zoals maagzuurremmers / protonpompremmers/ metformine
• Zwangere vrouwen
• Ziekte van Sjögren
• Pernicieuze Anemie / ziekte van Addison-Biermer
• Mensen met depressie/ dementie / Alzheimer/ veel stress / burn out
• Mensen met leverproblematiek (minder heropname vanuit de gal)
• Wanneer de lichaamsvoorraden van vitamine B12 laag zijn, kunnen hoge doseringen foliumzuur (vitamine B11) een tekort aan vitamine B12 maskeren.

Klachtenlijst door B 12 tekort:

Neurologische klachten

• Tintelingen, doof gevoel, brandend gevoel in armen, benen, handen en/of voeten, zenuwpijn, op “watten” lopen, uitvalsverschijnselen
• Concentratiestoornissen, geheugenproblemen
• Afasie: niet op de juiste woorden kunnen komen, verkeerde woorden gebruiken, verspreken
• Ataxie: onverklaarbaar vallen, of ergens tegen aan lopen, verlies van positiegevoel, onhandig zijn, dingen uit je handen laten vallen, dingen omgooien, struikelen, moeilijk lopen
• incontinentie

Psychische klachten

• Depressie, dementie, nervositeit, psychose, paranoia, geïrriteerdheid, prikkelbaarheid, verwardheid, gedragsveranderingen
Spijsvertering:
• gebrek aan eetlust (gewichtsverlies)
• misselijkheid
• atrofische glossitis (rode, pijnlijke, gladde tong)
• stomatitis*
• snel bloedend tandvlees
• diarree of constipatie
• darmklachten
• malabsorptie (darmvlokatrofie, mucositis)

Overige klachten

• Spierpijn en krachtsverlies
• Glossitis (ontstoken tong), branderige, pijnlijke of prikkelende tong, gevoelige mond
• Vermoeidheid, slaperigheid, zwakte
• Kortademig, angina pectoris, hart een vaatziekten
• Misselijkheid, verlies van eetlust, gewichtsverlies
• Menstruatieklachten, zoals uitblijven menstruatie, hevige menstruatie, te lange menstruatie, verergerde menstruatiepijn
• Gewrichtsklachten
• Kortademigheid, benauwdheid, hartkloppingen
• Duizeligheid
• Bleekheid van de huid
• Het koud hebben
• Impotentie
• Onvruchtbaarheid / miskramen
• Haaruitval
• Veranderingen in gezichtsveld, wazig zien
• Incontinentie en/of vaak plassen
• Hoofdpijn
• Reuk-, smaak-, gehoorverlies

Bij baby’s en kinderen

• laag geboortegewicht
• neuraalbuisdefecten
• ontwikkelingsachterstand of regressie
• kind lacht niet
• voedingsproblemen, anorexia, onvoldoende gewichtstoename
• hypotonie, lethargie, apathie, coma
• hyperirritabiliteit, convulsies, tremoren, myoclonus*
• algehele zwakte
• microcefalie (te kleine schedel)
• choreoathetoïde bewegingen (abnormale, niet te beheersen, kronkelende bewegingen van armen en/of benen)
• ataxie
• insulineresistentie
• gedragsproblemen

Een niet-optimale vitamine B12-status draagt waarschijnlijk bij aan de ontwikkeling van osteoporose, borstkanker, baarmoederhalskanker, aids(progressie), leeftijdsgerelateerde cognitieve achteruitgang en neurodegeneratieve ziekten.
Onlangs is bij een groep oudere mannen (gemiddeld 75 jaar oud) vastgesteld dat een lage vitamine B12-status gepaard gaat met een significant grotere kans op botbreuken, met name in de lumbale wervelkolom. Ook bestaat het vermoeden dat kinderen van moeders, die tijdens zwangerschap en het geven van borstvoeding een lage vitamine B12-status hebben (en een normale foliumzuurstatus), later meer kans hebben op overgewicht, metabool syndroom en diabetes type 2 (foetale programmering).

Is vitamine B 12 waarden controle na suppletie of injectie zinvol??? 

Na injecties is de waarde van vitamine B12 in het bloed weinigzeggend. Het is dan iig normaal dat de waarde hoog is. Na injecties wordt het transporteiwit volledig verzadigd met B12 en kan dit niet meer als maatstaf voor de behandeling gelden. Bij de behandeling moet met name naar de klachten gekeken worden. Het meten van vitamine B12-waarde tijdens of na behandeling met injecties of B 12 zuigtabletten / B 12 suppletie om de effectiviteit van de behandeling te toetsen heeft dus geen enkele zin. De waarde moet dan hoog zijn. 

Dat geldt óók voor het testen van de MMA / homocysteïne. Als deze omlaag zijn gezakt naar de normaalwaarden, geeft dat alleen aan dat de behandeling aanslaat. Dat feit mag niet gebruikt worden om het effect van de behandeling te meten (‘waarden zijn nu goed, dus we stoppen met behandelen’). Suppletie kan pas worden afgebouwd naar een onderhoudsdosis als de klachten grotendeels weg zijn en dat moet stapje voor stapje geschieden. Helemaal stoppen met de behandeling (omdat B12 / MMA / homocysteïnewaarden weer op de normaalwaarden zijn beland) terwijl de oorzaak niet is weggenomen, is geen correcte behandeling. De klachten zullen terugkomen . Ineens terug naar onderhoudsdosis werkt voor veel patiënten niet, zeker als er al lang klachten bestaan voordat de diagnose is gesteld.

Het duurt erg lang (voor iedere cliënt is dat verschillend) voordat de weefsels zijn hersteld. Terwijl de biochemie al normaal is, kunnen de klachten nog lang aanhouden. 

Hoe vul je B12 aan?

B 12 liefst als zuigtablet innemen daar de opname dan via het mondslijmvlies kan gaan. Zo omzeil je de opnameproblematiek die er eventueel in de maag kan spelen. Dat heeft te maken met de intrinsieke factor. Vitamine B12 kan alleen door het lichaam opgenomen worden nadat het gebonden wordt aan de intrinsieke factor. De intrinsieke factor zit in speeksel maar vooral in de maag. In het laatste deel van de maag bevinden zich in het slijmvlies de pariëtale (wand) cellen. Deze cellen maken zoutzuur en intrinsieke factor aan. In het eerste deel van de dunne darm (de twaalfvingerige darm, het duodenum), wordt vitamine B12 gebonden aan de intrinsieke factor. Dit complex passeert vervolgens de dunne darm tot aan het laatste deel (het ileum), waar het zich bindt aan de receptoren. Receptoren zijn vanghandjes voor bepaalde stoffen. Vandaar wordt de vitamine B12 door de darmwand getransporteerd en in het bloed gebonden aan transcobalamine (transporteiwit) en zo verder vervoerd naar alle weefsels en cellen, waar het wordt omgezet in methylcobalamine en adenosylcobalamine. Deze laatste 2 vormen zijn de actieve vormen van B 12. Die dus daadwerkelijk in je lichaam tot actie kunnen komen.
Liefst een zuigtablet dus: de opname gaat dan via het mondslijmvlies: langzaam opzuigen heeft de voorkeur. Wordt 100% van de vitamine B 12 zuigtablet opgenomen? Nee, een klein gedeelte maar, daarom zijn de doseringen van de zuigtabletten zo veel hoger dan de sliktabletten. De hoeveelheid vitamine B12 die geabsorbeerd wordt neemt toe met de hoeveelheid (mg) die ingenomen wordt, maar het percentage neemt af met toenemende doses. Je inname over de dag spreiden heeft dus zin. Binnen 5 uur is de absorptiecapaciteit weer op het uitgangsniveau teruggekeerd, en kun je een nieuwe dosering nemen. belangrijk is verder nog, dat je dan een zuigtablet hebt waarin de actieve vormen van b 12 zitten: methylcobalamine en adenosylcobalamine mét folaat.  
Injecties met B 12 helpen niet bij iedereen. Dat kan te maken hebben met het feit dat in Nederland in de injecties niet de actieve vorm van vitamine B12 zit. In het buitenland zijn ook injectievloeistoffen te bestellen met actieve B12. Niet iedereen kan van niet-actieve B12, de actieve vorm te maken, behoor je tot die groep dan zal je van injecties niet opknappen. Niet iedereen heeft dus dezelfde absorptiecapaciteit.
Bij een tekort aan vitamine B12 bestaat de reguliere behandeling in Nederland uit geregelde (maandelijkse tot 3-maandelijkse) intramusculaire injecties met ongeveer 1 mg vitamine B12 per keer, na een oplaadfase waarin met een paar injecties per week gedurende enkele weken de voorraad op peil wordt gebracht.
Het dagelijks innemen van B12 via een zuigtablet blijkt echter even effectief te zijn als injecties bij het normaliseren van de vitamine B12-status hoewel suppletie gedurende een maand te kort blijkt voor een langdurig herstel.

• Rijke bronnen zijn dierlijke voedingsmiddelen zoals melk, melkproducten, vlees en vleeswaren.
• De vitamine B12 in eieren wordt echter slecht opgenomen vanwege de aanwezigheid van vitamine B12 bindende eiwitten in eiwit en eierdooier.
• Meer dan de helft van de algen en wieren bevat vitamine B12, waarschijnlijk door in symbiose te leven met B12-producerende bacteriën. B12 komt ook voor in bijenpollen, marmite, lupine, echter: het is niet duidelijk of deze vormen ook door het lichaam gebruikt kunnen worden. Daarbij gaat het om zeer kleine hoeveelheden. Het heeft dus zin om je vitamine B12 status te controleren: dan weet je of je met JOUW eetpatroon goed zit. Zeker als het gaat om kleine kinderen die geen voorraad hebben opgebouwd van B12.
• In sommige voedingsmiddelen die besmet zijn met of gefermenteerd zijn door bacteriën, bijvoorbeeld groene thee, tempé is vitamine B12 gevonden, hoewel die een lage affiniteit heeft met intrinsieke factor, waardoor hij slecht geabsorbeerd wordt.
Vitamine B12 werkt samen met vitamine B6 en foliumzuur (ook wel B9 of B11 genoemd). Een tekort aan B6 of foliumzuur komt nogal eens voor naast een vitamine B12 tekort. Deze drie vitaminen samen zorgen voor de normalisatie van homocysteïne in het bloed. Een te hoog gehalte aan homocysteïne is een risicofactor voor hart- en vaatziekten.
Vitamine B12 zorgt samen met vitamine B6 en foliumzuur voor de opname van ijzer door het lichaam. Bloedarmoede ontstaat meestal door een ijzertekort, maar kan ook ontstaan door een tekort aan vitamine B12, B6 en/of foliumzuur. Vandaar dat het aan te raden is bij te lage B12 of bij bloedarmoede op alle vier te testen.